W wielu małżeństwach żona lub mąż dysponują podarowanym na przykład przez rodziców majątkiem, który wykorzystywany jest do zakupu mieszkania lub budowy domu. Nie zawsze pozyskana przy pomocy takich środków nieruchomość jest majątkiem wspólnym małżeństwa.
- Przed naszym ślubem mój mąż dostał dom od rodziców. Po ślubie, za pieniądze ze sprzedaży tej nieruchomości, postawiliśmy inny dom. Czy w razie rozwodu lub śmierci małżonka mam jakieś prawo do tego domu? - pyta w liście do redakcji pani Alina. Odpowiada Kamil Jędrej, zastępca notarialny w gdańskiej kancelarii notariusza Macieja Ciszewskiego.
W postawionym pytaniu nie wskazuje pani, czyją własność stanowi nieruchomość gruntowa, na której wybudowano nowy dom. W związku z trwałym związaniem budynku z gruntem, w tym przypadku konieczna jest więc analiza pod dwoma względami.
Pierwsza z możliwych sytuacji to ta, gdy
dom został wzniesiony na nieruchomości gruntowej stanowiącej majątek osobisty męża. W takim wypadku cała nieruchomość, jak i wzniesiony na niej budynek, stanowić będzie majątek osobisty małżonka, gdyż zgodnie z treścią art. 33 pkt. 10) ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682 t.j.) (dalej k.r.i o.): "Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej" (zasada surogacji). Niemniej jednak, jeśli chce się pani czuć zabezpieczona przed utratą możliwości zamieszkiwania w przedmiotowym budynku mieszkalnym, może się pani zwrócić do męża o
ustanowienie na pani rzecz ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności osobistej. Stosownie do jej treści, będzie pani mogła między innymi dożywotnio i nieodpłatnie zamieszkiwać w domu, o którym mowa i korzystać z całej nieruchomości w zakresie, jaki przysługuje właścicielowi tej nieruchomości.
Druga sytuacja obejmuje stan faktyczny, w którym
nieruchomość gruntowa, na której stoi dom, stanowi państwa majątek wspólny. W takim wypadku wybudowanie domu ze środków pochodzących z majątku osobistego pani męża, a uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości, którą otrzymał w formie darowizny, będzie stanowiło
nakład z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny. Zasadą wynikającą z dyspozycji przepisów k.r.io. jest równość udziałów w majątku wspólnym małżonków (art. 43 §1). Stosownie jednak do treści art. 45 §1 zd.2 k.r.io., każdy z małżonków "Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość́ majątku w chwili ustania wspólności". Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego.
W obu sytuacjach, w wypadku śmierci męża (przy założeniu, że nie powołał on spadkobierców testamentowych)
będzie pani dziedziczyła po nim. Wysokość udziału w spadku, w przypadku dziedziczenia ustawowego, zależna jest od faktu istnienia pozostałych spadkobierców i regulowana jest dyspozycjami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r. poz. 459 t.j.).
Pytanie do notariusza
Zamierzasz kupić lub sprzedać nieruchomość, wydzielić jej część, dokonać darowizny lub spisać testament, ale masz wątpliwości co do związanych z tym formalności? Prześlij swoje pytania mailem: notariusz@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą notariusze z Izby Notarialnej w Gdańsku. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Dom portalu Trojmiasto.pl.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy