Bywa, że przy ustanawianiu darowizny darczyńcy chcą zabezpieczyć swoje interesy i ustanawiają tzw. służebność osobistą - możliwość korzystania z nieruchomości do śmierci. Nawet jeśli mieszkanie czy dom nie jest wykorzystywany zgodnie z zapisem, trudno go sprzedać. Co można zrobić?
Czy ustanawianie służebności osobistej ma sens?
tak, w wielu rodzinach babcia czy dziadek zostałby bez dachu nad głową
63%
wydaje mi się, że to kwestia stosunków panujących w rodzinie
30%
wiele starszych osób w ten sposób blokuje możliwość dokonania jakiejkolwiek transakcji
7%
- Jestem właścicielem mieszkania w Gdyni, które zostało po śmierci mojego dziadka przepisane na mnie z zastrzeżeniem służebności osobistej mojej babci, która wówczas mieszkała w tym mieszkaniu. Służebność ta pozwala zamieszkiwać tam mojej babci i korzystać ze wszystkich znajdujących się w mieszkaniu udogodnień - napisał do nas pan Łukasz. - Babcia ma 99 lat, nie jest w stanie mieszkać sama i wymaga stałej opieki. Moja mama zdecydowała się kilka miesięcy temu zabrać ją do swojego mieszkania. Obecnie moje mieszkanie stoi puste i chciałbym je sprzedać. Niestety zapis o służebności sprawia, iż moja babcia widnieje w księdze wieczystej mieszkania. Czy istnieje możliwość, żeby babcia zrzekła się tej służebności, a jeśli tak, to jakie kroki należałoby przedsięwziąć?
Odpowiada Edyta Anna Pietrewicz, notariusz z Sopotu.
Zagadnienia związane ze służebnością osobistą mieszkania regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nimi, uprawniony na którego rzecz została ustanowiona służebność osobista mieszkania może się w każdej chwili takiego prawa zrzec i wówczas prawo to wygasa. Jeżeli jednak prawo takie było ujawnione w księdze wieczystej, a tak jest w sytuacji przez pana opisanej, to do wygaśnięcia tego prawa dodatkowo potrzebne jest jego wykreślenie z księgi wieczystej. To z kolei wymaga, aby zrzeczenie było dokonane co najmniej w formie pisemnej z podpisem poświadczonym przez notariusza.
W przedstawionej przez pana sytuacji rozważyć można trzy sposoby zrzeczenia się przez pana babcię ustanowionej na jej rzecz służebności osobistej mieszkania.
W ramach pierwszego z nich, zrzeczenie się służebności może nastąpić poprzez oświadczenie złożone w formie pisemnej, pod którym pana babcia złoży podpis w obecności notariusza. Oświadczenie takie możecie państwo przygotować sami, może je także dla państwa przygotować notariusz. Po złożeniu pod nim podpisu w obecności notariusza, oświadczenie to wraz z wnioskiem o wykreślenie służebności osobistej mieszkania z księgi wieczystej należy złożyć w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego, który prowadzi księgę wieczystą z wpisaną służebnością. Wniosek taki może wypełnić i złożyć we właściwym Sądzie pana babcia lub pan jako właściciel tego lokalu mieszkalnego.
Zrzeczenie się służebności osobistej mieszkania przez pana babcię może również nastąpić poprzez oświadczenie złożone w formie aktu notarialnego. Taki akt notarialny obejmujący oświadczenie o zrzeczeniu się służebności przygotowuje notariusz, który go odczytuje w obecności pana babci, a po jego przyjęciu wraz z pana babcią podpisuje. Wniosek o wykreślenie służebności z księgi wieczystej jest wówczas zawarty w takim akcie notarialnym i zostaje przekazany do Wydziału Ksiąg Wieczystych właściwego Sądu Rejonowego przez notariusza.
Rozważyć również można trzeci sposób zrzeczenia się służebności, w ramach którego pana babcia zrzeka się ustanowionej na jej rzecz służebności przy zawieraniu umowy sprzedaży lokalu mieszkalnego. Akt notarialny obejmujący umowę sprzedaży sporządzany jest w takiej sytuacji z udziałem pana babci i obejmuje również złożone przez pana babcię oświadczenie o zrzeczeniu się służebności osobistej mieszkania. Wniosek do Wydziału Ksiąg Wieczystych właściwego Sądu Rejonowego, który przekazywany jest w takiej sytuacji przez notariusza, zawiera wówczas roszczenie o wpis prawa własności na rzecz kupujących oraz o wykreślenie służebności wpisanej na rzecz pana babci.
Sytuacjom, kiedy ze względu na wiek, demencję lub niepełnosprawność czynności notarialne stają się problematyczne lub kontrowersyjne poświęcony zostanie osobne Pytanie do notariusza.
Pytanie do notariusza
Zamierzasz kupić lub sprzedać nieruchomość, wydzielić jej część, dokonać darowizny lub spisać testament, ale masz wątpliwości co do związanych z tym formalności?
Prześlij swoje pytania mailem: notariusz@trojmiasto.pl.
Na pytania czytelników odpowiadać będą notariusze z Izby Notarialnej w Gdańsku. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Dom portalu Trojmiasto.pl.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
){kind=link}