Bywają sytuacje, kiedy po śmieci bliskiej osoby trzeba szybko zająć się przejęciem nieruchomości czy ruchomości, których była właścicielem. W sądzie procedury ciągną się bardzo długo. W większości przypadków szybciej można tego dokonać u notariusza. O taką możliwość pyta pani Anna z Gdańska.
najszybciej jak to możliwe
28%
w takim terminie, żeby nie zapłacić podatku
13%
dopiero, kiedy jest to konieczne, bo trzeba np. sprzedać mieszkanie
12%
nikt nie zajmuje się tym całymi latami
22%
nie było jeszcze takiej konieczności
25%
Rok temu zmarł mój ojciec. Nie zostawił testamentu, ja jestem jedynym dzieckiem, jest jeszcze moja mama. Dotychczas nic w zakresie dziedziczenia nie robiłyśmy, nie było nam to potrzebne.
Ostatnio jednak samochód, który był zarejestrowany na oboje rodziców uległ stłuczce drogowej. W firmie ubezpieczeniowej dowiedziałam się, że dokumenty konieczne do naprawy samochodu i pokrycia kosztów tej naprawy muszą podpisać mama i tata - lub jego spadkobiercy. Udałam się więc do sądu, żeby ustalić spadkobierców i pomóc mamie załatwić formalności związane z naprawą samochodu. Tam jednak okazało się, że
czas załatwienia sprawy spadkowej to około ... 3-4 miesiące, a do tego postanowienie sądu musi się jeszcze uprawomocnić, co trwa kolejne tygodnie.
Pracownik sądu powiedział mi jednak, że stwierdzenia spadku mogą dokonywać również notariusze i, że trwa to krócej. Dla mnie sprawa stała się bardzo pilna. Czy w mojej sytuacji stwierdzenia spadku po ojcu rzeczywiście może dokonać notariusz? Jak długo to trwa i czy postanowienie notariusza też musi się uprawomocnić? Jakie potrzebujemy dokumenty i oczywiście ile to kosztuje?
Odpowiada Joanna Mędraś, notariusz w GdańskuOd 2 października 2008 roku, zgodnie z rozdziałem 3a ustawy z dnia 14 lutego 1992 roku Prawo o notariacie (tekst jednolity Dz. U. Nr 189, poz. 1158 z 2008 roku z późn. zm.),
notariusze sporządzają akty poświadczenia dziedziczenia, i to zarówno w przypadku gdy spadkodawca pozostawił testament (wyłączając jednak testamenty szczególne), jak i w przypadku gdy testamentu nie sporządził. Zakładając, że nie ma pomiędzy paniami, jako spadkobiercami ustawowymi sporu - ani co do osób spadkobierców, ani co do wysokości przypadających dla nich udziałów w spadku, przyjmując również, że ojciec pani w chwili śmierci nie był cudzoziemcem i że w skład spadku nie wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą, może pani skorzystać z możliwości dokonania poświadczenia dziedziczenia przez notariusza.
Warunkiem koniecznym, aby takie poświadczenie mogło mieć miejsce jest
osobisty i jednoczesny udział obu pań w poświadczaniu dziedziczenia przez notariusza (inaczej niż w postępowaniu sądowym nie ma tu możliwości, aby któraś z Pań działała przez pełnomocnika).
Wśród dokumentów, które powinna pani dostarczyć wybranemu notariuszowi powinny znaleźć się - akt zgonu spadkodawcy, akt małżeństwa pani mamy oraz akt urodzenia pani (jeśli nie wstępowała pani w związek małżeński) lub akt małżeństwa pani (w przypadku, gdy zawarła pani związek małżeński). Proszę liczyć się z tym, że notariusz zatrzyma złożone przez panią dokumenty.
W związku z tym, że
dokonując poświadczenia dziedziczenia notariusz ma obowiązek zarejestrować sporządzany przez siebie akt poświadczenia dziedziczenia w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia (RAPD) prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną (rejestr jest ogólnodostępny na stronie www.rejestrynotarialne.pl), wskazując przy tym numer PESEL spadkodawcy, wśród dokumentów wcześniej wskazanych powinno znaleźć się również potwierdzenie nadania numeru PESEL spadkodawcy (może to być unieważniony dowód osobisty zmarłego - do wglądu lub adnotacja na akcie zgonu).
Po przedłożeniu wyżej wskazanych dokumentów wybranemu notariuszowi, umawia się pani z tym notariuszem na termin dokonania poświadczenia dziedziczenia - zazwyczaj termin potrzebny notariuszowi na przygotowanie tej czynności nie przekracza kilku dni. Ponieważ zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma taką samą moc prawną jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku,
nie wymaga on dodatkowego czasu dla swej skuteczności - jest skuteczny od chwili zarejestrowania go przez notariusza w Rejestrze Aktów Poświadczenia Dziedziczenia (RAPD), co następuje bezpośrednio po jego sporządzeniu.
Jeśli chodzi o koszty związane z dokonaniem aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza, to wynikają one z § 10a pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (tekst jednolity Dz. U. z dnia 20 lutego 2013 roku, poz. 237).
W przypadku opisanym przez Panią konieczne będzie przygotowanie protokołu dziedziczenia i aktu poświadczenia dziedziczenia.
Protokół dziedziczenia to koszt 100,- złotych plus 23% VAT, koszt aktu poświadczenia dziedziczenia to 50,- złotych plus 23% VAT. Przy sporządzaniu zarówno protokołu dziedziczenia, jak i aktu poświadczenia dziedziczenia wydane zostaną obu paniom wypisy, których koszt w zależności od ilości egzemplarzy i ilości stron może wahać się w granicach 60,- złotych plus 23% VAT (koszt dla dwóch, trzystronicowych wypisów protokołu dziedziczenia oraz dwóch, dwustronicowych wypisów aktu poświadczenia dziedziczenia). Zatem całkowity koszt dokonania poświadczenia dziedziczenia przez notariusza w pani przypadku to kwota 210,- złotych plus 23% VAT.
Jeśli nie minęłoby 6 miesięcy od daty, w której spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (zwykle jest to otwarcie spadku, spadek zaś otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy),
koniecznym mogłoby się okazać złożenie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku. Oświadczenie takie może być zaprotokołowane w protokole dziedziczenia bądź stanowić osobny akt notarialny. Koszt takiego oświadczenia to 50,- złotych plus 23% VAT plus koszt wypisów (w przypadku gdy oświadczenie takie stanowić będzie osobny akt notarialny).
Gdyby zdarzyło się tak, że ojciec pani pozostawiłby testament, to
koszt sporządzenia protokołu otwarcia i ogłoszenia tego testamentu wyniósłby 50,- złotych plus 23% VAT plus koszt wypisów.Proszę pamiętać o tym, by
po uzyskaniu aktu poświadczenia dziedziczenia złożyć we właściwym urzędzie skarbowym, w ustawowym terminie, zeznanie podatkowe z tytułu podatku od spadku i darowizn (chcąc skorzystać ze zwolnienia z tego podatku na mocy art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn, Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm., powinny Panie zgłosić nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia).
Akt poświadczenia dziedziczenia wykazuje prawo do spadku, a zatem można się nim skutecznie legitymować, chociażby w firmie ubezpieczeniowej.
Pytanie do notariusza
Zamierzasz kupić lub sprzedać nieruchomość, wydzielić jej część, dokonać darowizny lub spisać testament, ale masz wątpliwości co do związanych z tym formalności? Prześlij swoje pytania mailem: notariusz@trojmiasto.pl. Na pytania czytelników odpowiadać będą notariusze z Izby Notarialnej w Gdańsku. Odpowiedzi na wybrane pytania publikowane będą w Serwisie Dom portalu Trojmiasto.pl.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy