- Każde dziecko powinno wychowywać się w rodzinie, jeśli nie może w biologicznej, powinno mieć szansę, by znaleźć opiekę w rodzinie zastępczej. Tylko w ten sposób, przebywając wśród osób, które tworzą rodzinę, nauczy się, jak budować więzi, jak powinny wyglądać relacje między ludźmi. Dzięki temu, kiedy dorośnie, będzie wiedziało, jak budować własne relacje i rodzinę - przekonuje Jolanta Klonowska, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej z sopockiego MOPS-u. Rodzina zastępcza to najlepsza pomoc, gdy zawodzi rodzina biologiczna. Bycie rodzicem zastępczym wymaga jednak nie tylko empatii i cierpliwości, ale też odporności. Dlaczego warto zostać rodzicem zastępczym? 30 maja obchodzimy Dzień Rodzicielstwa Zastępczego.
jestem rodzicem zastępczym
2%
tak, chętnie zdecydował(a)bym się na taką formę pomocy dzieciom
8%
zastanawiam się nad tym
21%
nie, to zbyt duża odpowiedzialność i wyzwanie
69%
Poświęcają życie dzieciom, które nie miały spokojnego dzieciństwa, a ich jedyną potrzebą jest po prostu miłość i bezpieczeństwo. Dla nich to nie tylko
praca 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, a po prostu życie. Rodzice zastępczy przewijają, karmią, uczą, wychowują i wspierają, dopóki sytuacja prawna dzieci czy nastolatków się nie wyjaśni.
- Nasza historia zaczęła się od tego, że chcieliśmy adoptować dziecko, jednak oczekiwanie było wówczas tak długie, że kiedy usłyszeliśmy o możliwości stworzenia rodziny zastępczej, od razu się zgłosiliśmy. To była najlepsza decyzja w naszym życiu - opowiada pani Izabela. Razem z mężem
Markiem są rodziną zastępczą od kwietnia 2011 r. Mają teraz czworo dzieci w pieczy zastępczej, trójkę rodzeństwa i nastolatkę, która trafiła do ich domu pod koniec ubiegłego roku - w tym roku skończyła 18 lat i urodziła własne dziecko.
- Mamy dzieci biologiczne i adoptowane, i czwórkę dzieci w pieczy zastępczej, a teraz jeszcze wnuka. Jesteśmy po prostu rodziną, a to, że nazywa się ją "zastępczą", nie ma dla nas większego znaczenia. Jesteśmy dla tych dzieci jak prawdziwi rodzice, wychowujemy je, budujemy relacje, by wiedziały, jak wygląda rodzina. Dzieci często nie wiedzą, czym ona jest, nie znają tego, ale bardzo chętnie wchodzą w relacje. Potrzebują tego, tylko czasem brakuje im pewności i zaufania, ale kiedy to przełamiemy, wiedzą, że chcą takiego życia, potrzebują rodziny - przekonuje.
Jak adoptować dziecko?
Podkreśla też, że dzieci, które trafiają do rodzin zastępczych, są dotknięte przez traumy, trudne przeżycia, z którymi wspólnie sobie radzą.
- Jeśli chodzi o kontakty z rodzinami biologicznymi naszych dzieci, to nigdy nie było dla nas problemem, o ile te osoby były w stanie wnieść coś dobrego do ich życia. Wtedy nawet stają się częścią naszego życia i naszej rodziny. Utrzymujemy kontakty z takimi osobami - dodaje.Na pytanie, jacy powinni być rodzice zastępczy, mówi, że przede wszystkim otwarci, wrażliwi, ale też elastyczni.
- Zawsze powtarzam, że warto otworzyć swój dom na potrzebujące dzieci, ale trzeba naprawdę tego chcieć, bo jeśli w domu mamy kilkoro dzieci, to naprawdę to słychać i widać, i właśnie to powinno nam przynosić radość, a nie każdy jest na to gotowy. Jedną z najtrudniejszych sytuacji dla rodziców zastępczych są rozstania, ale musimy pamiętać, że robimy wszystko, by te dzieci miały jak najlepsze szanse na dalsze życie, nawet jeśli czasem oznacza to trudne rozstanie - przekonuje.
Państwo
Beata i
Paweł od 2006 r. pełnią funkcję rodziny zastępczej zawodowej specjalistycznej. Sprawują opiekę nad 22-letnią Klaudią z zespołem Downa. Mają też dorosłe dzieci: syna i córkę, i niepełnosprawnego autystycznego syna.
- Zanim trafiliśmy do Sopotu i zostaliśmy specjalistyczną rodziną zastępczą, byliśmy rodziną zastępczą pełniącą funkcje pogotowia opiekuńczego. Przez nasz dom przeszło ok. 20 dzieci i z częścią z nich po wielu latach wciąż mamy kontakt i wciąż są w naszym życiu. Bycie rodzicem zastępczym to po prostu chęć niesienia pomocy, ale też oczywiście poczucie, że jest się potrzebnym - mówi pan Paweł.Jak podkreśla, przez lata byli świadkami różnych sytuacji, które często wpływały również na ich życie.
- Trzeba się liczyć z tym, że dziecko przychodzi z bagażem złych doświadczeń, często z miejsca, gdzie była przemoc, alkohol. To dzieci, które szukają własnej tożsamości, a budować mogą ją w rodzinie, gdzie jest empatia i wrażliwość, to jest im bardzo potrzebne - dodaje.Po latach zdecydowali się pełnić funkcję rodziny zastępczej zawodowej specjalistycznej.
- Bardzo niewiele dzieci z niepełnosprawnością trafia do rodzinnej pieczy zastępczej i rodzin adopcyjnych, a placówki instytucjonalne nie są w stanie zaspokoić ich potrzeb emocjonalnych i społecznych, a zwłaszcza poczucia bezpieczeństwa. My zdecydowaliśmy się być rodziną specjalistyczną również ze względu na to, że mamy niepełnosprawnego syna i wiemy doskonale, że jeśli wychowuje się niepełnosprawne dzieci, to trudno o pomoc z zewnątrz. Moja żona jest dodatkowo oligofrenopedagogiem. Teraz pod naszą opieką jest Klaudia z zespołem Downa, ma 22-lata, tworzymy dla niej rodzinę. Nasz dom to jej dom, jednak obawiamy się, co będzie dalej, bo według prawa może być w rodzinie zastępczej do 25. roku życia, a później państwo oferuje jedynie Dom Pomocy Społecznej. Nie wyobrażam sobie, jak można wyrwać kogoś z miejsca, które uważa za dom. Dzieci z niepełnosprawnościami powinny dalej być w rodzinie zastępczej po osiągnięciu przez nie dorosłości, a nie w DPS - przekonuje pan Paweł.
Kto może zostać rodzicem zastępczym?
Wiele dzieci czeka na wsparcie, na dom, na miłość. Jak im pomóc? Potrzeba zwyczajnych rodziców z otwartym sercem, cierpliwością i wyrozumiałością. Takich, którzy będą gotowi obdarować dziecko troskliwą opieką i miłością.
- Każdy, kto zastanawia się nad tym, by dać dom potrzebującemu dziecku, może przyjść i po prostu z nami porozmawiać. Krok po kroku pomagamy, wyjaśniamy, kontaktujemy też z innymi rodzinami zastępczymi, które chętnie opowiadają, jak sobie radzą. Sprawdzamy predyspozycje rodzicielskie i psychologiczne kandydatów. Proces rozłożony jest w czasie, a sytuacja każdego kandydata na rodzica czy rodzinę zastępczą rozpatrywana jest indywidualnie. Nikt nie musi od razu podejmować tej decyzji, tak naprawdę ona powinna pojawić się na końcu - mówi Jolanta Klonowska, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej z sopockiego MOPS-u.Kto może stworzyć rodzinę zastępczą? Singiel, osoba mieszkająca bez partnera, rodziny z dziećmi lub bez dzieci, osoby w związkach formalnych i nieformalnych czy osoby w średnim wieku. Niewykluczone jest pełnienie funkcji rodziny zastępczej przez osoby niebędące w związkach małżeńskich, potrzebują one jednak dodatkowego wsparcia choćby w osobach z najbliższej rodziny.
- Osoba, która rozważa stworzenie rodziny zastępczej, powinna mieć przede wszystkim ustabilizowaną sytuację życiową, osobistą, zawodową i mieszkaniową, by zapewnić potrzeby przyjmowanego dziecka - podkreśla koordynator rodzinnej pieczy zastępczej z sopockiego MOPS-u.Oznacza to, że kandydat powinien zapewniać odpowiednie warunki mieszkaniowe (nie jest wymagane posiadanie własnościowego mieszkania), być osobą zdrową, posiadać stałe źródło dochodów, ale też być osobą niekaraną i taką, której władza rodzicielska nad własnymi dziećmi nie jest lub nie była ograniczona lub jej pozbawiona.
Rodzicielstwo zastępcze to nie adopcja, a pomoc
Rodzicielstwo zastępcze to jedna z form opieki nad dziećmi, którym biologiczni rodzice nie zapewniają lub nie mogą zapewnić właściwej opieki - ich prawa zostały trwale lub czasowo ograniczone. Dziecko, które trafia do rodziny zastępczej, nie jest adoptowane, więc nie trafia do niej na zawsze. Może ono wrócić do swojej prawdziwej rodziny, jeśli tylko uda jej się pokonać życiowy kryzys.
- Pobyt dziecka w rodzinie zastępczej trwa tak długo, aż jego sytuacja nie zostanie wyjaśniona. W przypadku kiedy jest to możliwe i kryzys w rodzinie biologicznej zostanie pokonany, wraca do swoich rodziców. Jeśli nie ma takiej możliwości, po uregulowaniu sytuacji prawnej dziecko powinno przejść do rodziny adopcyjnej. Tu pojawia się też kwestia rozstania z rodziną zastępczą i o to, jak sobie z nim poradzić, często kandydaci pytają - dodaje Jolanta Klonowska.Jak podkreśla, dziecko, które trafia do rodziny zastępczej, ma za sobą często trudne przeżycia, traumy. Zadaniem rodziny zastępczej jest pomóc dziecku w uporaniu się z trudnymi emocjami, w osiągnięciu równowagi psychicznej, zapewnienie bezpieczeństwa i towarzyszenie mu przez cały czas do wyjaśnienia sytuacji w jego rodzinie biologicznej.
- Dzieci trafiające do rodzin zastępczych często mają deficyty w różnych obszarach rozwoju wynikające z zaniedbań ich rodziców: braki edukacyjne, w rozwoju fizycznym, emocjonalnym, społecznym. Zadaniem rodziny zastępczej jest zatem zadbanie o odpowiednią opiekę lekarską, w razie potrzeb również lekarza specjalisty, pomoc w nadrobieniu zaległości szkolnych, zapewnienie warunków do rozwoju indywidualnych potrzeb i zainteresowań dziecka. Zakładając, że opieka nad dzieckiem może być tymczasowa i możliwy będzie jego powrót pod opiekę rodziców biologicznych, rodzina zastępcza powinna liczyć się z tym, że dziecko będzie miało kontakt ze swoimi rodzicami, a opiekun zastępczy pełni istotną rolę w tym procesie - dodaje.
Każdy kandydat rozpatrywany jest indywidualnie
Istotne w procesie kwalifikowania kandydata są predyspozycje osobowościowe i jego motywacja, ale również wiedza na temat specyfiki opieki nad dzieckiem umieszczanym w rodzinie zastępczej. Na szkoleniu kandydat otrzymuje informacje o tym, z jakimi problemami może się spotkać i jak sobie z nimi radzić.
- MOPS w Sopocie każdego zgłaszającego się kandydata rozpatruje indywidualnie, więc długość trwania procesu kwalifikacyjnego nie jest z góry ustalona i zależy od indywidualnego uzgodnienia z pracownikiem, możliwości częstotliwości spotkań i zebrania niezbędnej dokumentacji. Zazwyczaj trwa to kilka miesięcy. Długość oczekiwania na dziecko od momentu uzyskania kwalifikacji jest uzależniona od potrzeb konkretnego dziecka, które wymaga umieszczenia w pieczy zastępczej. Zdarza się, że umieszczenie dziecka następuje od razu, czasem też rodzina oczekuje dłużej. Właściwy dobór dziecka do rodziny jest niezwykle ważny i w pierwszej kolejności uwzględnia przede wszystkim możliwość optymalnego zaspokojenia potrzeb dziecka. Przy doborze tym brany jest pod uwagę stopień przygotowania kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej i jego możliwości, odpowiednia różnica wieku między kandydatem a dzieckiem oraz poziom rozwoju i sprawności dziecka - wyjaśnia Jolanta Klonowska.Rodziny zastępcze mogą liczyć na wiele form pomocy ze strony ośrodka. Na co dzień wspiera je koordynator, który - jeśli jest taka potrzeba - organizuje również wsparcie innych specjalistów, m.in. pedagoga, psychologa czy
prawnika.
Sopocki MOPS wspiera rodziny również poprzez zaproszenie do udziału w bezpłatnych szkoleniach podnoszących umiejętności wychowawcze rodziców zastępczych oraz udział w spotkaniach superwizyjnych, które dają możliwość omówienia ze specjalistą bieżących problemów wychowawczych oraz wzajemną z innymi rodzinami wymianę doświadczeń.
Rodzice zastępczy mogą otrzymać również dofinansowanie do wypoczynku dzieci czy remontu mieszkania. Dla rodzin zastępczych przewidziana jest ustawowa comiesięczna pomoc pieniężna na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, a rodziny zastępcze zawodowe otrzymują dodatkowo comiesięczne wynagrodzenie na podstawie umowy z MOPS-em.
Forma pomocy finansowej i jej wysokość uzależniona jest od rodzaju rodziny zastępczej.
Dzień Rodzicielstwa Zastępczego
30 maja obchodzimy Dzień Rodzicielstwa Zastępczego. Jest to polskie święto ustanowione na mocy uchwały Sejmu RP z 2006 ro., którego celem jest przede wszystkim poprawa losu odrzuconych i osieroconych dzieci.
- W tym roku obchodzimy w Sopocie 20-lecie Święta Rodzicielstwa Zastępczego. Oprócz wspólnego świętowania, wspomnień i podziękowań zapraszamy na Dzień Otwarty - mówi Andrzej Czekaj, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sopocie. Zachęcamy osoby, które lubią dzieci i mają w sobie dużo miłości, empatii i energii, aby otworzyły swoje serce i dom dla dzieci, które z różnych powodów nie mogą wychowywać się w swoich biologicznych rodzinach. Dla takich dzieci poszukiwani są rodzice zastępczy, a więc osoby, które czasowo zaopiekują się nimi i stworzą bezpieczny ciepły dom i jak najlepsze warunki dla ich rozwoju.Według GUS w 2021 r. w Polsce funkcje rodziny zastępczej pełniło
blisko 19 tys. małżeństw i 17 tys. singli. A jak pokazują statystyki, z roku na rok dzieci przybywa. Pod koniec 2021 r. w pieczy zastępczej znajdowało się ich już ponad 72 tys.
Obecnie w Sopocie wsparciem rodzin zastępczych objętych jest 58 dzieci, które przebywają w 39 rodzinach, w tym 23 rodziny to rodziny współpracujące z sopockim MOPS-em, z których 9 to rodziny zawodowe (w tym 2 specjalistyczne). Na przestrzeni 20 lat funkcjonowało 180 rodzin zastępczych, w których opiekę znalazło 292 dzieci.
Przyjdź na Dzień Otwarty i dowiedz się, jak zostać rodziną zastępczą
Podczas Dnia Otwartego będzie można uzyskać wszelkie informacje dotyczące pełnienia roli rodziny zastępczej, m.in. jakie warunki należy spełnić oraz jakie wsparcie mogą otrzymać rodzice zastępczy. Specjaliści współpracujący z rodzinami zastępczymi - koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, prawnik oraz psycholog - odpowiedzą na wszelkie pytania i wątpliwości. Będzie można również osobiście porozmawiać z rodzicami zastępczymi i dowiedzieć się, jak wygląda codzienne życie rodziny zastępczej.
Wtorek, 30 maja, w godz. 10:00-15:00, al. Niepodległości 759 A. Nie możesz przyjść tego dnia? Zadzwoń i umów się na dogodny termin, tel. 58 555 10 22.
Jak adoptować dziecko?
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy