• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

W Gdyni biało, w Gdańsku cegły. Czemu te budynki tak się różnią?

Piotr Kallalas
9 października 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
- Szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył - zaznacza prof. Szczepański. - Szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył - zaznacza prof. Szczepański.

Dlaczego gdański - głównie ceglany - modernizm jest tak odmiennym od tego znanego z ulic Gdyni? - Innowacyjna, "unosząca się" szkoła Heleny Lange (obecnie Wydz. Farmaceutyczny GUMed przy al. Hallera) mogłaby równie dobrze stanąć w Gdyni czy w Paryżu, natomiast szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - mówi prof. Jakub Szczepański z Katedry Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków Politechniki Gdańskiej. Zobaczcie, gdzie znajdziecie przykłady prądu architektonicznego, który spotkał się z ostrą krytyką gdańszczan w latach 20. i 30. XX w. A potem idźcie na spacer ich szlakiem.



Gdyński modernizm został odmieniony już przez wszystkie przypadki. Dlaczego o tym gdańskim nie wiedzą nawet sami mieszkańcy Wrzeszcza?

Prof. Jakub Szczepański: Przyczyn braku obecności gdańskiego modernizmu w dyskusji publicznej jest wiele. Przede wszystkim Gdańsk jako miasto wypełnione gotyckimi kościołami, zabytkami pokroju Żurawia czy kamieniczek przy Długim Targu spycha obiekty modernistyczne na dalsze tory. Ponadto przytłacza również obecność sąsiada - w Gdyni znajduje się o wiele więcej modernistycznych budynków, nie mówiąc już o samym układzie urbanistycznym. Ale należy podkreślić, że nic straconego, bowiem jeszcze 30 lat temu wartość architektoniczna Gdyni również była nieznana. Zmienili to między innymi naukowcy Politechniki Gdańskiej, którzy badali i badają architekturę miasta.

  • We Wrzeszczu odnajdziemy również przykłady modernistycznej architektury mieszkaniowej - ul. Stanisława Dubois.
  • We Wrzeszczu odnajdziemy również przykłady modernistycznej architektury mieszkaniowej - ul. Stanisława Dubois.
Czym różni się architektura modernistyczna w tych dwóch miastach?

Gdynia z racji możliwości zabudowania wolnej przestrzeni i decyzji podjętych przez polskie władze była w głównym nurcie światowej architektury modernistycznej. Nie przeważała może pod względem liczby budynków awangardowych, ale na pewno była w nurcie najciekawszych rozwiązań - trafiając wtedy na okładki czasopism architektonicznych. Gdańsk z kolei wtłoczony w ramy Wolnego Miasta Gdańska nie miał się wtedy najlepiej - inwestycji było po prostu w latach 20. i 30. mniej.

Po drugie, sam modernizm jako nurt był w Gdańsku kwestionowany, do czego - co ciekawe - przyczynili się również naukowcy Politechniki Gdańskiej. Gdańszczanie byli bardzo przywiązani do swojej historycznej architektury, dlatego trudno było też im przystać na nowe rozwiązania i zmiany, które obserwowaliśmy od I połowy XIX w. Tymczasem nowy nurt całkowicie zrywa z historycznymi formami.

Jakub Szczepański podczas wykładu na temat historii Wrzeszcza. Jakub Szczepański podczas wykładu na temat historii Wrzeszcza.
Osiągnięto konsensus?

Na przełomie lat 20. i 30. doszło do burzliwej dyskusji w temacie wprowadzania form światowego modernizmu do Gdańska. Skończyła się ona raczej zwycięstwem tradycjonalistów - szczególnie jeśli chodzi o śródmieście. Pojawiały się nawet propozycje, aby przy ul. Długiej powstał budynek domu towarowego z ogromnymi przeszkleniami. Oczywiście do tego nie doszło.

Ostatecznie modernistyczne rozwiązania możemy dziś podziwiać głównie we Wrzeszczu - wzdłuż osi ul. Kościuszki, ciągnące się pasem dookoła dzielnicy, oparte jednak na zasadach tradycyjnej urbanistyki. Gdański modernizm nie był konsekwentny, łączono rozwiązania. Style są przecież wyłącznie naszym wyobrażeniem, istnieją za to budynki i Gdańsk jest tego świetnym przykładem.

  • W odnowionym budynku poczty przy ul. Mickiewicza odnajdziemy detale ekspresjonizmu ceglanego.
  • W odnowionym budynku poczty przy ul. Mickiewicza odnajdziemy detale ekspresjonizmu ceglanego.
  • W odnowionym budynku poczty przy ul. Mickiewicza odnajdziemy detale ekspresjonizmu ceglanego.
  • W odnowionym budynku poczty przy ul. Mickiewicza odnajdziemy detale ekspresjonizmu ceglanego.
Czy ceglany ekspresjonizm, którego przykładem jest dawna poczta przy ul. MickiewiczaMapka, wpisuje się w ten kompromis?

Można się zastanawiać nad tym, czy ekspresjonizm ceglany zaliczamy do nurtu modernizmu. Jednak ta forma na pewno była bliższa gdańszczanom. Obserwujemy to w wielu innych obiektach, np. budynku dawnej Kasy Chorych przy ul. WałowejMapka.

Czytaj także: Jak odnowiono budynek dawnej poczty przy ul. Mickiewicza?

W Gdańsku mieszkańcy całkowicie nie zaakceptowali białego, międzynarodowego modernizmu?

Szukano nowej, lokalnej i złagodzonej odmiany architektury, chociaż zdarzały się różne rozwiązania. Ciekawą próbą spojrzenia na modernizm są gdańskie projekty szkół: przy ul. PestalozziegoMapka, gdzie obecnie znajduje się II i XIX LO, a także dawnej Szkoły Heleny Lange przy obecnej al. HalleraMapka, gdzie mieści się dziś Wydział Farmacji GUMed.

Obiekty zostały zaprojektowane przez jednego autora [Martina Kiesslinga - przyp. red.], a różnią się całkowicie podejściem do tematu. Innowacyjna, "unosząca się" szkoła Heleny Lange mogłaby równie dobrze stanąć w Gdyni czy w Paryżu, natomiast szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył. Szkoła Heleny Lange jest za to jedynym takim obiektem w Gdańsku, stworzonym zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Le Corbusiera.

  • - Szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył - zaznacza prof. Szczepański.
  • - Szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył - zaznacza prof. Szczepański.
  • - Szkoła przy ul. Pestalozziego jest bliższa historycznej zabudowie Gdańska - nieotynkowana cegła, zachowana symetria, wyodrębnienie brył - zaznacza prof. Szczepański.
Szkoła przy Pestalozziego zwraca uwagę również swoim układem względem ulicy.

Mówimy o modernistycznej użyteczności. Wtedy szkoły budowano w pierzei ulicy i nikt nie zwracał uwagi na bezpieczeństwo. W tym miejscu zastosowano jednak wyraźne cofnięcie, pozwalające dzieciom na bezpieczne wyjście z budynku. Z modernizmem wiąże je podejście do funkcji, która jest ważna i dostrzegamy ją w elewacji. Co do samego obiektu, to dość podobne rozwiązania dotyczące bryły znajdują się również w Audytorium Maximum PG - czerwona cegła, płaski dach, wielkie okna.

Czy ten nurt kończy się na okresie międzywojennym?

Zdecydowanie nie. Zaraz po wojnie architektura była przez kilka lat wolna od polityki i powstało kilka ciekawych obiektów, jak np. budynek "Chemii B"Mapka na Politechnice Gdańskiej - doskonały przykład modernizmu końca lat 40.

Potem nastał okres socrealizmu i ta forma architektury była zakazana - wrócono do historyzmu. Odwilż widzimy dopiero po 1956 roku, czego przykładem jest z kolei budynek popularnego "Cristala"Mapka, który wygląda jak jedna z willi Le Corbusiera z lat 30.

  • - Architektura modernistyczna jest bardzo wrażliwa na wszelkie działania i bardzo łatwo ją zepsuć, co dotyczy przede wszystkim budynków powojennych - mówi prof. Szczepański.
  • - Architektura modernistyczna jest bardzo wrażliwa na wszelkie działania i bardzo łatwo ją zepsuć, co dotyczy przede wszystkim budynków powojennych - mówi prof. Szczepański.
Czy gdański modernizm przetrwał próbę czasu?

Architektura modernistyczna jest bardzo wrażliwa na wszelkie działania i bardzo łatwo ją zepsuć, co dotyczy przede wszystkim budynków powojennych. Cristal został zniekształcony, to samo tyczy się biura projektowego przy ul. Miszewskiego z charakterystycznym, otwartym parterem w kształcie litery "V". Podobnie sprawa wygląda z dawną Szkołą Heleny Lange.

Budynek dawnej Helene-Lange-Lyzeum, dziś siedziba Wydziału Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego przy al. Hallera we Wrzeszczu. Budynek dawnej Helene-Lange-Lyzeum, dziś siedziba Wydziału Farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego przy al. Hallera we Wrzeszczu.
Natomiast cały czas możemy podziwiać ceglany modernizm we Wrzeszczu - okolice ul. Mickiewicza, układ mieszkaniowy wzdłuż ul. Kościuszki oraz ul. Chrobrego czy Kolonii pracowniczej przy ul. Grunwaldzkiej.

Czy miasto, tak jak Gdynia, powinno postawić na promocję tego nurtu?

Zdecydowanie. W oczach historyków architektury modernizm jest pełnoprawnym stylem historycznym, który jest opisywany, wpisywany do rejestru zabytków. Obecnie widzimy zresztą powrót we współczesnych trendach, te formy są modne i nowoczesna architektura bardzo się do nich zbliża.

Miejsca

Opinie (123) 3 zablokowane

  • (16)

    Te budynki to pruska fachura.Tak jak wielka płyta będą stały dziesiątki lat.A obecne apartamęta dla warsiafki za 20 tysi za metr rozsypią się krótko po spłacie 35 letniego kredytu....

    • 47 34

    • Zjedz Bigosu od Sołtysowej Brzeszcza bo zaczynasz gwiazdorzyć. (3)

      • 17 5

      • Sven to emeryt z RODos - zawsze pisze kompletne bzdury. (2)

        Do tego wielbiciel `dojnej zmiany` i nie za bardzo ogarnięty - to tak zwany pożyteczny i**ota.

        • 15 4

        • Żaden emeryt.

          To troll mieszkający na garnuszku mamusi emerytki, z piwnicy nie wyłazi.

          • 10 4

        • Ależ ty głupiutki jesteś, mój Puchatku:)

          • 3 6

    • Jakieś przykłady tych rozsypujących się proszę... (3)

      • 5 4

      • (2)

        A to już minęło 35 lat?

        • 4 7

        • Budowę budynków z wielkiej płyty rozpoczęto u nas w latach sześćdziesiątych.... więc gdzie twój problem (1)

          Bo chyba nie mówimy tu o takich które buduję teraz na Wyspie Spichrzów..... zbrojony beton nie jest na 35 lat, a co najmniej na 3500 lat

          • 2 3

          • Beton na gwarancji,to nowość?

            • 1 2

    • Gdzie ty masz 20 tys za metr? Na Starówce tak ale kto tam chce mieszkać .... w dzielnicach południowych kupisz za 6 tys :) (1)

      • 4 5

      • 6 tys. to na Osowej albo na Rudnikach

        Na Południu Gdańska okolo 9k/m2

        • 4 1

    • Ox (1)

      Sven posprzataj kuwete kotu wez pigułki i przestan sie afiszowac swoim rozgarnieciem niczym kupka lisci na wietrze

      • 2 4

      • jeszcze raz ... papatki

        • 2 1

    • Chciałeś zabłysnąć to się trzeba było brokatem posypać XD

      • 5 1

    • I te pruskie budynki sie rozypaly po stu latach? O czym ty mowisz pisi trolu?

      • 4 3

    • już nie dla warszawki, tylko dla wsioków z tymi przedziwnymi numerami rejestracyjnymi, co ich tyle w Trójmieście, bo na ich wsiach tylko z 500+ się żyje

      • 4 3

    • S zastawia parkometr na komentarzach i minusuje od rana do nocy

      • 2 0

  • ale zdjęć budynków z Gdyni (4)

    już utor nie przytoczył...

    • 38 6

    • Bo z góry wszystkie dziury widać

      Musieliby fotomontaż zrobić

      • 5 10

    • Gdańska architektura nie jest niedoceniona bo to podwójnie obce wzorce i w dodatku cegły układane bez własnego stylu i okres budowy znany z niskiego komfortu.

      • 4 4

    • Bo na ich tle Gdańskie wypadły by kiepsko.

      • 5 5

    • Bo polskie!

      • 0 0

  • Teraz króluja szklane kloce. Za paredziesiąt lat będą modne jak zmatowiałe reflektory Mercedesa 200. (5)

    Moda zawsze minie. A z gdańskich "cegieł" to jedynie Bazylika Mariacka mi się podoba.

    • 44 71

    • Ja wolę Ratusz... a nawet dwa

      • 17 4

    • Znaczy się, że Gdańsk to ty tylko na pocztówkach widziałeś. (1)

      • 27 3

      • Oznaczyłeś siebie, ale innych lepiej nie oznaczaj.

        • 4 9

    • (1)

      szklane kloce "modne" są już przynajmniej 50 lat (WTC budowane w latach 70') i jakoś nadal się nie znudziły.

      • 1 1

      • WTC juz nie ma, to jest kwestia gustu, jednemu podoba się matka, drugiemu podoba się córka. Byłam w Nowym Jorku i jest okropny

        • 1 1

  • Cudowna architektura

    Wyjątkowo dobrze czuję się w takim otoczeniu.

    • 31 9

  • Dlaczego w Gdyni taki kolor? Odpowiadam. W "mieśćie konsultacji i wizualizacji" biała farba z budynków spływa tworząc nowe inwes

    ulice
    kontrabuspasy
    ścieżki rowerowe
    przejścia dla pieszych
    a nawet parki! (jak na skwerze przy szambie im. Uśmiechniętego Wojtka)

    • 45 19

  • Najlepsza jest tradycyjna technologia z cegły, dzisiejsza szkieletowa z uzupełnieniem środka gazobetonem też nie jest zła.

    Ale najgorsza jest wielka płyta - jak zaczną rdzewieć styki przy połączeniach a już są przerdzewiałe i zaczną się katastrofy budowlane to nagle okaże się że budynki są do rozbiórki. Te z cegły i szkieletowe przetrwają kolejne 100 lat. W 3 City ceny mieszkań są wysokie bo ceny działek są kosmicznie wysokie:)

    • 23 14

  • Modernizm wymyslili Zydzi dla taniosci swoich sztetli nie baczac na watpliwa estetyke i koszernosc. (3)

    • 16 51

    • Modernizm jest przepiekny, ale ty jestes chory.

      • 9 3

    • (1)

      cała Ameryka i większość rzeczy z których korzystasz, oglądasz itd też wymyślili żydzi. Przeszkadza ci to? Co biedaczku z tym teraz zrobisz?

      • 4 2

      • bozie tez

        • 0 0

  • Elegancja kontra "nowoczesność"...

    • 11 5

  • W Gdansku jest wiele lepszych rzeczy niz modernizm dlatego

    mieszkańcy sie nim tak nim nie zachwycają

    • 18 15

  • Cegły są ponure (4)

    Takie bez koloru jakby zmył je deszcz jasne fasady kojarzą się z słońcem

    • 13 47

    • Zwłaszcza jak te jasne się wybrudzą albo zarosną grzybem.

      • 9 7

    • (1)

      Lepsze sa biale deski na oborach w kieleckim, czy podkarpackim(tak , w ogole gdzie to jest?)

      • 8 4

      • dokładnie, to są takie zad*** i syf, że tam czas zatrzymał się jak komuna powstała

        • 6 3

    • Cegły są "ponure" wtedy gdy elewacje jest brudna.

      • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Dzień Otwarty Proneko

konsultacje, dni otwarte

Dzień otwarty osiedla Novum Rumia

dni otwarte
Mieszkania Domy
Cena
Gdańsk Jelitkowo
35450 zł/m2
Sopot Dolny Sopot
23600 zł/m2
Gdynia Orłowo
23000 zł/m2
Gdańsk Sobieszewo
22150 zł/m2
Gdańsk Młode Miasto
21750 zł/m2
Sopot Dolny Sopot
28850 zł/m2
Gdynia Kamienna Góra
21250 zł/m2
Sopot Kamienny Potok
16550 zł/m2
Sopot Górny Sopot
15550 zł/m2
Gdańsk Przymorze
15150 zł/m2
* na podstawie bazy ofert Trojmiasto.pl

Najczęściej czytane